ดนตรีไทย กับประวัติความเป็นมาที่หลายคนไม่รู้

สำหรับใครที่หลงใหลในเสน่ห์ของ ดนตรีไทย วันนี้เราจะพาทุกท่านไปทำความรู้จักประวัติความเป็นมาของดนตรีไทยและการเจาะลึกไปกับเรื่องราวที่เต็มไปด้วยวัฒนธรรมตั้งแต่สมัยโบราณ แต่เพราะดนตรีไทยไม่ใช่ดนตรีที่ร้อยเรียงโน๊ตเข้าด้วยกันเหมือนดนตรีอื่น ๆ แต่เราจะเจาะลึกถึงวิวัฒนาการที่สำคัญของ วงดนตรีไทย ที่มีชื่อเสียงก้องโลกอย่าง ระนาดเอก ไปสู่ดนตรีสมัยใหม่ หลายคนบอกว่า ดนตรีไทยหมายถึง อัญมณีระดับโลกเพราะ เครื่องดนตรีไทยทุกชนิด มีต้นกำเนิดจากการผสมผสาน ดนตรี พื้นเมืองของประเทศเพื่อนบ้าน และอิทธิพลจากตะวันตก ดัดแปลงเป็นดนตรีไทยที่มีเอกลักษณ์ที่โดดเด่น 

มาทำความรู้จัก ดนตรีไทย โบราณดั้งเดิม

ประเทศไทยในสมัยก่อนไม่ได้มีความแออัดเหมือนสมัยนี้ ผู้คนส่วนใหญ่ทำอาชีพทำนา ทำให้มีทุ่งข้าวเขียวขจีไปทั่วเมืองไทยไม่ได้นอน ดูซีรีย์  เหมือนปัจจุบัน ผู้คนในอดีตเริ่มประดิษฐ์เครื่องดนตรีไทยที่ชื่อว่า ขลุ่ย โดยประดิษฐ์มาจากไม้ไผ่ เครื่องดนตรีในยุคนั้น ไม่ใช่เครื่องดนตรีที่ทำยาก ในสมัยแรกของดนตรีไทยจะมี ขลุ่ย ซอด้วง และกลองตะโพน เพราะวัสดุหาง่ายทำจากวัสดุจากธรรมชาติ แต่ในสมัยโบราณ ดนตรี ได้รับความนิยมมากในราชสำนัก มักจะนำออกมาบรรเลงในงานพระราชพิธี สมัยนั้นมีวงดนตรีปี่พาทย์ และวงมโหรี ที่บรรเลงร่วมกับการแสดงโขน ซึ่งเป็นต้นแบบมาสู่วัฒนธรรมพื้นบ้านอย่าง หมอลำ ของทางภาคอีสาน และการรำโนรา ของทางภาคใต้ของไทยซึ่งมี รูปเครื่องดนตรีไทย แสดงให้เราได้เห็นกันมาจนถึงทุกวันนี้

อิทธิพลของวัฒนธรรมของประเทศเพื่อนบ้านกับ ดนตรีไทย

อิทธิพลของอินเดียและเขมรเริ่มเข้ามามีบทบาทในวงการดนตรีไทยมากขึ้น จระเข้ เป็นดนตรีจากประเทศกัมพูชา เริ่มเข้ามามีบทบาทในวงการดนตรีไทยมากขึ้น รวมถึง ขิม ที่เป็นเครื่องดนตรีที่มีการดัดแปลงมาจาก เครื่องดนตรีของอินเดีย ทำให้ประเทศไทยมีเครื่องดนตรีไทย ที่ประยุกต์จากเครื่องดนตรีของประเทศเพื่อนบ้านมากขึ้น และทำให้เกิดเป็น ประเภทเครื่องดนตรีไทย อย่างทุกวันนี้

จีนแผ่นดินใหญ่ เป็นอีกหนึ่งประเทศที่มีอิทธิพลกับ วงดนตรีไทย เช่นกัน เพราะเครื่องดนตรีที่มีชื่อเสียงของจีนอย่าง พิณ ถือว่าเป็นเครื่องดนตรีโบราณของประเทศจีน ได้เข้ามามีบทบาทในประเทศไทยมากขึ้น หลังจากที่ชาวจีนอพยพมาอยู่ในประเทศไทย นอกจากประเทศจีนแล้ว ประเทศพม่า เป็นอีกหนึ่งประเทศที่มีบทบาทในวงการดนตรีไทย เพราะเครื่องดนตรีไทยอย่าง ฆ้อง ถือว่าเป็น ดนตรีไทยประเภทตี ที่ได้รับอิทธิพลมาจากประเทศพม่า และกลายเป็นเครื่องดนตรีที่มีชื่อเสียงของไทย

วิวัฒนาการของ ดนตรีไทยสมัยอยุธยา

เครื่อง ดนตรีไทย แต่ละยุคแต่ละสมัย มีวิวัฒนาการที่แตกต่างกัน เพราะเครื่องดนตรีไทยสมัยอยุธยา ที่เกิดมาก่อน ดนตรีไทยสมัยรัตนโกสินทร์ ที่ได้รับการวิวัฒนาการมาจาก เครื่องดนตรีสมัยสุโขทัย แต่ในสมัยที่อาณาจักรของอยุธยารุ่งเรือง ก็ทำให้ศิลปะและดนตรีไทยรุ่งเรืองมากเช่นกัน โดยเพลงไทยส่วนใหญ่ในสมัยนั้น ล้วนเป็น เพลง ที่มีท่วงทำนองที่แสนไพเราะ เล่าเรื่องราวของความรักในพระราชสำนัก แสดงออกถึงความจงรักภักดี และเล่าเรื่องราวความยิ่งใหญ่ของพระราชสำนักด้วย เพื่อนักประพันธ์ได้ประพันธ์เนื้อร้องที่มีความหมาย ร่วมบรรเลงกับวงปี่พาทย์ ที่มีระนาดเอกเป็นเครื่องดนตรีชิ้นเอก บรรเลงกับกลองและเครื่องสายต่าง ๆ ทำให้ดนตรีไทยในยุคนั้นทรงคุณค่าเป็นอย่างมาก

นอกจากเรื่องราวในพระราชสำนักแล้ว ในสมัยอยุธยามีการประพันธ์เพลงที่เกี่ยวกับพระพุทธศาสนาด้วย เพื่อสะท้อนถึงพิธีกรรมทางศาสนาต่าง ๆ ภายในวัด รวมถึงการแสดงรามเกียรติ์ที่มีวงปี่พาทย์มาร่วมบรรเลง ซึ่งการแสดงนี้ได้รับอิทธิพลมาจากศาสนาพราหมณ์ฮินดู ซึ่งในสมัยนี้มีการประพันธ์ ดนตรี ที่มีการผสมผสานศาสนาฮินดู-พุทธ เป็นยุคที่ดนตรีไทยรุ่งเรืองเป็นอย่างมาก

ดนตรีไทยสมัยรัตนโกสินทร์และอิทธิพลตะวันตก

หากพูดถึงในสมัยรัตนโกสินทร์ ถือว่าเป็นช่วงที่มีการเปลี่ยนแปลงหลายด้าน เพราะมีการผสมผสานของดนตรีตะวันออกและตะวันตกเข้าด้วยกัน ซึ่งแน่นอนว่าในช่วงที่ วงดนตรีไทย มีการเปลี่ยนแปลงมากที่สุดคือในยุคของรัชกาลที่ 4 ในช่วงนั้นถือว่าเป็นช่วงที่ดนตรีไทยมีความทันสมัยมากขึ้น เนื่องจากรัชกาลที่ 4 พระองค์ทรงมีพระราชหฤทัยในทำนอง เพลงดนตรีไทย ที่ทรงเล็งเห็นถึงความสำคัญของการปรับปรุงแนวดนตรีไทยให้ทันสมัย พระองค์สนับสนุนการสร้างสรรค์ผลงานใหม่ ๆ ให้ดนตรีไทยสามารถสะท้อนประเพณีและวัฒนธรรมของคนไทยเพิ่มขึ้น 

ในยุคนี้นักดนตรีหลายคนเริ่มนำดนตรีไทยได้นำเครื่องลมทองเหลืองของตะวันตก มาร่วมบรรเลงกับเครื่องดนตรีไทย ช่วยทำให้เครื่องดนตรีไทยเป็นที่รู้จัก และสามารถสร้างสรรค์แนวเพลงใหม่ ๆ ให้ทันสมัยและมีความหลากหลายมากขึ้น และในยุคที่มหาอำนาจอย่างฝรั่งเศสและอังกฤษ เริ่มเข้ามามีบทบาทในประเทศไทย ทำให้มีเครื่อง ดนตรีสากล อย่าง “แซกโซโฟน” และ “ทรัมเป็ต” เข้ามาในประเทศไทย มีการใช้เครื่องดนตรีเหล่านี้บรรเลงเพลงไทย ทำให้ชาวต่างชาติรู้จักเพลงไทยมากยิ่งขึ้น ซึ่งแน่นอนว่าในยุคสมัยรัตนโกสินทร์ ถือว่าเป็นยุคที่มีการผสมผสานดนตรีไทยและ ดนตรีสากล เข้าด้วยกันได้อย่างลงตัว ทำให้วงการดนตรีเติบโตขึ้นเป็นอย่างมาก

ดนตรีไทยประยุกต์ในช่วงศตวรรษที่ 20 กับ ประวัติศาสตร์ดนตรีไทย ที่ลูกหลานไม่มีทางลืม

ในช่วงศตวรรษที่ 20 ถือว่าเป็นช่วงที่วงการดนตรีมีการพัฒนาและเติบโตอย่างรวดเร็วมาก ประเทศไทยในยุคนี้มีหลายอย่างที่เปลี่ยนแปลงไป กรุงเทพกลายเป็นเมืองหลวงที่มีความแออัด และวงการ ดนตรีไทย เริ่มมีการเปลี่ยนแปลงมากขึ้น เพราะในช่วงศตวรรษนี้ มีแนวเพลงให้เลือกฟังที่หลากหลาย ไม่ว่าจะเป็น เพลงลูกทุ่ง หรือเพลงหมอลำ เป็นแนวเพลงที่สนุกสนาน ทำให้ผู้คนเริ่มมีชีวิตชีวามากยิ่งขึ้น

นอกจากนี้เพลงไทยยังมีการเติบโตมากขั้น มีเพลงเพื่อชีวิต ที่เป็นเพลงประกอบภาพยนตร์ดัง เพลงเพื่อชีวิตจะไม่สนุกสนานเหมือนเพลงลูกทุ่ง เพราะเนื้อหาของเพลง จะเล่าเรื่องราวดราม่า ชีวิต ความรัก และการผจญภัยต่าง ๆ แนวเพลงเหล่านี้กลายเป็นแนวเพลงที่มีผู้ฟังนิยมมากขึ้น เพราะเข้าถึงง่าย และมีเนื้อเพลงที่มีความลึกซึ้งมากกว่าเดิม

ในช่วงศตวรรษที่ 20 ดนตรีในยุคนี้ ไม่ใช่ดนตรีที่สามารถดูการแสดงสดได้เท่านั้น แต่ด้วยเทคโนโลยีใหม่ ๆ เช่น วิทยุ และแผ่นกระจายเสียง ทำให้ผู้คนไม่ต้องรอการแสดงสดของวงดนตรี แต่สามารถฟังเพลงเหล่านี้ได้ที่บ้าน ผ่านวิทยุกระจายเสียง ทำให้บทเพลงที่แสนไพเราะเข้าถึงผู้คนได้ง่ายมากขึ้น ในศตวรรษนี้ถือว่าเป็นศตวรรษที่มีแนวเพลงให้เลือกฟังหลากหลาย

ดนตรีไทยร่วมสมัย กับการเรียนรู้ถึง ประวัติดนตรีไทยสมัยต่างๆ

เมื่อก้าวเข้าสู่ศตวรรษที่ 21 เป็นศตวรรษที่มีการผสมผสานความล้ำสมัย เพราะในช่วงศตวรรษนี้มีการผสมผสานของอิทธิพลของกระแสดนตรีระดับโลก เพราะในช่วงนี้ถือว่าเป็นช่วงนี้ดนตรีไร้พรมแดน เพราะแนวเพลงไทยมีกลิ่นอายของเพลงป็อบ เรกเก้ และฮิปฮอป ทำให้ปัจจุบันดนตรีร่วมสมัย กลายเป็นดนตรีที่ได้รับความนิยมมากที่สุดในประเทศไทย

ความพยายามในการอนุรักษ์และการฟื้นฟู ดนตรีไทย

หลังจากที่ ดนตรีไทย ถูกผสมกับดนตรีตะวันตกและตะวันออกมากขึ้น ทำให้ดนตรีร่วมสมัยได้รับความนิยมมากกว่า ดนตรีไทย ทำให้ปัจจุบันเริ่มมีการอนุรักษ์และพยายามฟื้นฟูดนตรีไทยให้กลับมามีบทบาทสำคัญในวงการเพลงมากขึ้น เพราะปัจจุบันเด็กรุ่นใหม่ไม่รู้จักเครื่องดนตรีไทย หรือบางคนรู้จักเป็นเพียงบางชนิดเท่านั้น และต้องไปดูเครื่องดนตรีไทยในพิพิธภัณฑ์ ทำให้องค์กรที่เกี่ยวข้องหลายองค์กร พยายามอนุรักษ์และฟื้นฟูดนตรีไทยอีกครั้ง โดยวงหมอลำชื่อดัง หรือวงดนตรีที่มือชื่อเสียง มักจะนำเครื่องดนตรีไทย มาใช้ในการแสดงสดมากขึ้น

การยอมรับและผลกระทบระดับโลกของดนตรีไทย

ดนตรีไทยไม่เพียงเป็นดนตรีที่มีเอกลักษณ์เท่านั้น แต่ปัจจุบันเครื่องดนตรีไทยกลายเป็นเครื่องดนตรีที่ผู้คนทั่วโลกรู้จักดี แต่หากมีการอนุรักษ์และปลูกฝังให้คนไทยฟื้นฟูเครื่องดนตรีไทยให้มีความสำคัญมากขึ้น เราคงจะได้เห็น เพลงไทยและเครื่องดนตรีไทยในเวทีโลกมากขึ้นด้วยแน่นอนเพราะไม่ว่าจะเป็น ปี่ หรือขลุ่ย หรือระนาดเอก ล้วนเป็นเครื่องดนตรีที่มีเสียงไพเราะและน่าหลงใหล หากมีการนำเครื่อง ดนตรีไทยสมัยสุโขทัย ไปผสมผสานกับเพลงไทยร่วมสมัย จะช่วยให้เครื่องดนตรีไทยเป็นที่รู้จักมากขึ้นอย่างแน่นอน

หากเรานึกถึงศิลปินไทยที่มีชื่อเสียงได้มีโอกาสขึ้นเวทีระดับโลก ไม่ว่าจะเป็น มิลลิ, ดา เอ็นโดฟิน, ปาล์มมี่ และ Slot Machine พวกเขาเป็นตัวแทนศิลปินไทย ที่มีโอกาสเผยแพร่วัฒนธรรมไทยให้ชาวโลกได้รู้จัก หากการแสดงของศิลปินไทยเหล่านี้มีโอกาสนำเครื่องดนตรีไทยไปร่วมบรรเลง จะช่วยให้คนทั่วโลกทราบซึ้งในเอกลักษณ์ไทยมากขึ้นอย่างแน่นอน

สรุปภาพรวมของดนตรีไทยตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน

ต้องยอมรับว่า ดนตรีไทยและเครื่อง ดนตรีไทย มีวิวัฒนาการมายาวนาน ทั้งการได้รับอิทธิพลจากประเทศเพื่อนบ้าน และการประยุกต์ดนตรีไทยกับ ดนตรีสากล จนกลายเป็นเพลงร่วมสมัย ดนตรีไทยเริ่มจาก วงปี่พาทย์ในพระราชวัง ก่อนจะได้รับอิทธิพลจากประเทศเพื่อนบ้าน และมีเครื่องดนตรีต่าง ๆ เข้ามาในประเทศไทยมากขึ้น ในสมัยอยุธยาผู้คนชื่นชอบเพลงคลาสสิก ในสมัยรัตนโกสินทร์ วัฒนธรรมตะวันตกและตะวันออกมีอิทธิพลมากที่สุด แต่เมื่อศตวรรษที่ 20 มาถึง เพลงป็อปและเพลงฮิปฮอป กลายเป็นแนวเพลงร่วมสมัยที่ได้รับความนิยม

แต่ดนตรีไทย ไม่ได้เป็นเพียงบทเพลงที่บรรเลงผ่านตัวโน๊ตเท่านั้น แต่ดนตรีไทยได้สะท้อนถึง จิตวิญญาณ วัฒนธรรมและประเพณีของไทยที่มีมาอย่างยาวนาน และเชื่อว่าดนตรีไทยจะได้รับการพัฒนาต่อไป โดยใช้เสน่ห์ของดนตรีไทยมาประยุกต์กับความล้ำสมัยของดนตรีในยุคปัจจุบัน และหากเรายังคงอนุรักษ์และเห็นความสำคัญของดนตรีไทย ดนตรีไทยจะมีชื่อเสียงในเวทีโลกมากขึ้น

 

แหล่งที่มา
1. Website title: Thailand’s Forgotten Country-Psychedelic Music Is Having a Global Renaissance
URL: https: https://www.vice.com/en/article/mvxdmy/thailands-forgotten-country-psychedelic-music-is-making-a-comeback
Date accessed: 06 March 2016
Author : Laurel Tuohy

2. Website title: Music of Thailand
URL: https: https://en.wikipedia.org/wiki/Music_of_Thailand
Date accessed: –
Author: Wikipedia